करिअरनामा ऑनलाईन । नैसर्गिक घडामोडींवर मानवाचे (Career After 12th) नियंत्रण नसते. त्यामुळे तुमच्या आमच्यासह सध्या जगातील सर्वच देश दररोजच्या बदलणाऱ्या हवामानामुळे चिंतेत आहेत. हवामान शास्त्रज्ञांना भविष्यात येणारा नैसर्गिक धोका जाणवू शकतो. हवामान तज्ज्ञांच्या अंदाजाने लोकांचे प्राण वाचू शकतात किंवा होणारा त्रास काही प्रमाणात कमी होऊ शकतो. अशा परिस्थितीत तुम्ही विद्यार्थी असाल तर हा लेख तुमच्यासाठी उपयुक्त आहे. आज या लेखाद्वारे आम्ही तुम्हाला हवामानशास्त्रज्ञ कसे बनू शकता आणि यामध्ये किती प्रकारचे कोर्सेस आहेत; हे शिक्षण देणारी टॉप कॉलेज कोणती, पगार किती मिळतो याविषयी सविस्तर सांगणार आहोत.
काय आहे हवामानशास्त्र? (Career After 12th)
हवामान किंवा वातावरणाच्या वैज्ञानिक अभ्यासाला हवामानशास्त्र म्हणतात. हे हवामान शस्त्र क्रिया-प्रतिक्रिया आणि अंदाज यावर आधारित आहे. या अंतर्गत अनेक विषयांवर संशोधन व अभ्यास केला जातो. हवामान आणि त्याच्याशी संबंधित गोष्टींचा अभ्यास हवामानशास्त्राद्वारे केला जातो. हवामान आणि त्यातील बदल यावरही संशोधन केले जाते. या अंतर्गत येणारे वेगवेगळे विषय पुढे नमूद केले आहेत.
1. भौतिक हवामानशास्त्र
यामध्ये हवामानातील विद्युतीय, ध्वनिक, ऑप्टिकल आणि थर्मोडायनामिक घटनांचा अभ्यास केला जातो.
2. उपग्रह हवामानशास्त्र
उपग्रह हवामानशास्त्रामध्ये, उपग्रहाद्वारे रिमोट सेन्सिंग उपकरणांमधून येणाऱ्या डेटाच्या आधारे समुद्र आणि वातावरणाचा अभ्यास केला जातो.
3. डायनॅमिक हवामानशास्त्र
या विषयात, पृथ्वी आणि सभोवतालच्या हवेच्या हालचालींचा अभ्यास केला जातो. यासोबतच ढग, पाऊस, तापमान आणि वाऱ्याचे स्वरूप यांचाही अभ्यास केला जातो. ज्याचा मानवावर परिणाम होतो.
4. कृषी हवामानशास्त्र
हंगामानुसार पिकांचे उत्पन्न आणि त्यातून होणारा नफा-तोटा यांचा अंदाज लावला जातो. हवामानानुसार मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली जातात. ज्यामध्ये माती व्यवस्थापन आणि पीक उत्पादनासाठी उपयुक्त वेळेचा अंदाज लावला जातो.
5. विमानचालन हवामानशास्त्र
विमानचालन उद्योगाच्या दृष्टीकोनातून हवामानाचा अभ्यास म्हणजे विमानचालन हवामानशास्त्र. तेथे मिळालेल्या माहितीवरून अंदाज बांधले जातात.
6. सिनोप्टिक हवामानशास्त्र
या विषयामध्ये, उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळ, अँटी सायक्लोन आणि फ्रंटल डिप्रेशन यांसारख्या हवामानाशी संबंधित विकृतींचा बारकाईने अभ्यास केला जातो. एक नकाशा जो वारा, चक्रीवादळ, क्षेत्र, पाणी आणि कमी दाबाच्या क्षेत्रातील दाब पातळी एकत्र करतो, ज्यामुळे संपूर्ण जगाच्या हवामानाचे सिनॅप्टिक दृश्य दिसते.
हवामानशास्त्रज्ञ होण्यासाठी पात्रता
1. उमेदवारांनी विज्ञान शाखेतून मान्यताप्राप्त बोर्डातून 12वीची परीक्षा पास केली असणे आवश्यक आहे.
2. उमेदवारांनी हवामानशास्त्र किंवा वायुमंडलीय विज्ञान किंवा पर्यावरण विज्ञान यांसारख्या संबंधित विषयात बॅचलर पदवी घेतली पाहिजे.
3. उमेदवार प्रवेश परीक्षेसाठी पात्र असले पाहिजेत.
4. हवामानशास्त्रातील पदव्युत्तर पदवीमुळे प्रगत पदे आणि संशोधन संधींची शक्यता वाढवू शकते.
5. उच्च शिक्षण घेऊ इच्छिणारे उमेदवार हवामानशास्त्र किंवा संबंधित विषयातील PHD किंवा M. Phil पदवी निवडू शकतात.
हवामानशास्त्रज्ञ होण्यासाठी पार करा या पायऱ्या
1. पहिली पायरी म्हणजे हवामानशास्त्रज्ञ किंवा संबंधित विषयात बॅचलर पदवी घेणे.
2. हवामानशास्त्रात पदव्युत्तर पदवी घेणे आवश्यक आहे कारण ते उमेदवारांना करिअरच्या चांगल्या संधी प्रदान करतात.
3. उमेदवारांनी मान्यताप्राप्त हवामान संस्थांमध्ये इंटर्नशिपद्वारे व्यावहारिक अनुभव मिळविण्याच्या संधी शोधल्या पाहिजेत.
4.उमेदवार हवामानशास्त्राच्या विविध पैलूंमध्ये संबंधित कौशल्ये विकसित करू शकतात. त्यांचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर आणि ज्ञान आणि कौशल्ये प्राप्त केल्यानंतर, उमेदवार नोकरीच्या संधी शोधू शकतात. त्यांना एंट्री-लेव्हल पोझिशन्सपासून सुरुवात करावी लागेल आणि हळूहळू उच्च पदांवर जावे लागेल.
प्रवेश परीक्षा
जर उमेदवारांना भारतातील काही आघाडीच्या महाविद्यालयांमधून हवामानशास्त्रात शिक्षण घ्यायचे असेल तर त्यांनी प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण करणे आवश्यक आहे.
हवामानशास्त्र शिकवणारी आघाडीची महाविद्यालये (Top Meteorology Colleges)
| Name of the Colleges | Location | Average Fees (INR) |
|---|---|---|
| IITM | Pune | 1 – 4 L |
| Shivaji University | Kolhapur | 12,500 |
| Andhra University | Visakhapatnam | 59,000 |
| Cochin University of Science and Technology | Kochi | 12,010 |
| Tamil Nadu Agricultural University | Coimbatore | 56,792 |
किती मिळतो पगार
भारतातील हवामान शास्त्रज्ञाचा सरासरी वार्षिक पगार INR 6.8 LPA आहे. सरासरी सुरुवातीचा पगार 4 LPA असून सर्वाधिक पगार INR 10 LPA आहे. भारतातील (Career After 12th) हवामान शास्त्रज्ञाची मासिक कमाई INR 52,123 ते INR 53,352 आहे. विविध हवामानशास्त्रज्ञ पदांसाठीचे वेतन खालील तक्त्यामध्ये नमूद केले आहे.
| Designations | Average Annual Salary (INR) |
|---|---|
| Atmospheric Scientist | 7 L |
| Climatologist | 12 L |
| Weather Forecaster | 14 L |
| Weather Analyst | 3.8 L |
| Environmental Scientist | 3.3 L |
| Climate Change Analyst | 16 L |
| Remote Sensing Scientist | 10 L |
| Air Quality Specialist | 2.4 L |
अधिक माहितीसाठी पहा – https://careernama.com
