करिअरनामा ऑनलाईन । जिल्हा दंडाधिकारी आणि जिल्हाधिकारी (District Magistrate and Collector) ही दोन्ही प्रशासकीय पदे आहेत. या पदावरील व्यक्ती जिल्ह्याचे प्रशासन आणि कायदा व सुव्यवस्था हाताळतात. बऱ्याचदा ही दोन पदे एकाच व्यक्तीकडे असतात, परंतु त्यांच्या कर्तव्यात आणि जबाबदाऱ्यांमध्ये काही महत्त्वाचे फरक असतात. जिल्हा दंडाधिकारी आणि जिल्हाधिकारी यांच्यातील फरक तपशीलवार समजून घेवूया…
1. जिल्हाधिकारी (District Magistrate and Collector) –
जिल्हाधिकाऱ्यांचे मुख्य काम हे जिल्ह्यातील महसूल वसुली आणि जमीन प्रशासनाशी संबंधित आहे. हे पद ब्रिटिश काळापासून अस्तित्वात आहे, ज्यावेळी कलेक्टरचे मुख्य काम कर गोळा करणे हे होते.
जिल्हाधिकारी पदावरील व्यक्तीच्या जबाबदाऱ्या –
- जमीन प्रशासन
- महसूल संकलन
- शासकीय योजनांची अंमलबजावणी
- कृषी आणि (District Magistrate and Collector) विकास कामांचे पर्यवेक्षण
- नैसर्गिक आपत्ती दरम्यान मदत आणि पुनर्वसन
2. जिल्हा दंडाधिकारी –
- जिल्ह्यातील कायदा व सुव्यवस्था राखणे हे जिल्हाधिकाऱ्यांचे मुख्य काम आहे. त्याला ‘डीएम’ (DM) असेही म्हणतात. हे पद मुख्यतः भारतीय दंड संहिता अंतर्गत कार्य करते.
- दंडाधिकाऱ्याच्या जबाबदाऱ्या –
जिल्ह्यातील कायदा व सुव्यवस्था राखणे - न्यायिक कार्ये
- निवडणूक आयोजित करण्याची जबाबदारी
- कलम 144 लागू करणे
- फौजदारी प्रकरणे आणि पोलिस प्रशासनाचे पर्यवेक्षण
जिल्हाधिकाऱ्यांची शक्ती आणि अधिकार (District Magistrate and Collector) –
- जिल्हाधिकाऱ्यांचे अधिकार असे आहेत – जिल्हाधिकाऱ्यांना जिल्ह्यातील जमीन आणि महसुली प्रकरणांमध्ये सर्वाधिक अधिकार आहेत. ते सरकारचे प्रतिनिधी म्हणून काम करतात आणि सरकारी योजना राबवतात.
- जिल्हा दंडाधिकाऱ्यांचे अधिकार असे आहेत – कायदा व सुव्यवस्था राखण्यासाठी आणि आणीबाणीच्या परिस्थितीत जिल्हा दंडाधिकाऱ्यांना निर्णायक अधिकार आहे. त्यांच्याकडे पोलिस दलाला निर्देशित करण्याचा अधिकार आहे आणि ते गुन्हेगारी प्रकरणांमध्ये हस्तक्षेप करू शकतात.
कोणाकडे आहे जास्त पॉवर –
- सामान्यतः, जिल्हा दंडाधिकारी यांना जिल्ह्यात अधिक अधिकार दिले जातात, कारण त्यांचे मुख्य कार्य कायदा आणि सुव्यवस्था आणि गुन्हेगारी प्रकरणांवर नियंत्रण ठेवणे हे आहे; जे जिल्ह्यातील सर्वात संवेदनशील आणि महत्त्वाचे काम आहे.
- तथापि, प्रशासकीय आणि महसुली बाबींमध्ये जिल्हाधिकारी देखील महत्त्वाची भूमिका बजावतात आणि त्यांचे पद देखील अत्यंत प्रभावशाली आहे. (District Magistrate and Collector)
- भारतातील बहुतांश जिल्ह्यांमध्ये एकाच व्यक्तीकडे दोन्ही पदे आहेत; याचा अर्थ असा की ती व्यक्ती दोन्ही भूमिकांमध्ये काम करते आणि दोन्हीच्या अधिकारांचा उपभोग घेते.
- जिल्हा दंडाधिकारी आणि जिल्हाधिकारी हे दोघेही जिल्ह्यातील महत्त्वाचे प्रशासकीय अधिकारी आहेत, परंतु जिल्हा दंडाधिकारी हे पद अधिक शक्तिशाली मानले जाते. दोन्ही पदांच्या जबाबदाऱ्या वेगवेगळ्या असल्या तरी त्या अनेकदा एकाच व्यक्तीकडून हाताळल्या जातात, त्यामुळे जिल्ह्यातील प्रशासन आणि कायदा व सुव्यवस्था सुरळीत चालते हे निश्चित.
अधिक माहितीसाठी पहा – https://careernama.com
