करिअरनामा ऑनलाईन । त्याने 2009 मध्ये अलाहाबाद विद्यापीठातून (Career Success Story) पदवी पर्यंतचे शिक्षण पूर्ण केले आहे. 2011 मध्ये पदव्युत्तर शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर त्याने यूपीएससी परीक्षेची तयारी सुरू केली. त्यावेळी त्याच्याकडे मोबाईल फोन किंवा लॅपटॉप यापैकी काही नव्हते. सामान्य कुटुंबाच्या पार्श्वभूमीतून येणे आणि सर्वोच्च पदावर पोहोचणे; हेच खरे यशाचे प्रतीक आहे. अशीच एक प्रेरणादायी कथा आहे IRS अधिकारी कुलदीप द्विवेदी (IRS Kuldeep Dwivedi) यांची. ज्यांनी 2015 मध्ये पहिल्याच प्रयत्नात AIR 242 सह UPSC परीक्षा पास केली आहे.
जास्तीची अपेक्षा करण्याचा अधिकार नव्हता
देशाची राजधानी दिल्लीतील मुखर्जी नगर भागात 10 बाय 10 स्क्वेअर फुटांची भाड्याची छोटी खोली. वडिलांच्या 6000 रुपये पगारातून 2500 रुपये कुलदीपने स्वत:च्या उदरनिर्वाहासाठी खर्च केले. भिंतीवर लावलेला बल्ब आणि छताला प्रकाशासाठी लटकलेला पंखा. इंटरनेट नाही, लॅपटॉप नाही आणि अभ्यासासाठी (Career Success Story) मित्रांकडून उधार घेतलेली पुस्तके. यूपीएससी उत्तीर्ण होऊन नागरी सेवेत रुजू होण्याचे स्वप्न पाहणाऱ्या कुलदीप द्विवेदी यांच्याकडे संसाधनांच्या नावाखाली हे सर्व होते. त्यांचे वडील लखनौ विद्यापीठात सुरक्षा रक्षक म्हणून काम करत होते, त्यामुळे त्यांना यापेक्षा काही जास्त मिळेल अशी अपेक्षा करण्याचा अधिकार नव्हता.
6 जणांच्या कुटुंबात वडील एकटे कमावते
कुलदीप यांचे वडील सिक्युरिटी गार्डची नोकरी करत होते. युनिव्हर्सिटीच्या बाहेर गेटवर आपल्या वडिलांना उभे असलेले पाहिले तेव्हापासून त्यांना यूपीएससीमधून अधिकारी बनण्याचे स्वप्न होते. केवळ बारावीपर्यंत शिकलेले कुलदीपचे वडील सूर्यकांत द्विवेदी आणि पाचवीपर्यंत शिकलेल्या आई मंजू द्विवेदी यांनाही आपल्या मुलाने काहीतरी घडावे अशी इच्छा होती. सहा जणांच्या कुटुंबात सूर्यकांत हे एकमेव कमावते सदस्य होते आणि त्यांना पगाराच्या रूपात फक्त 6 हजार रुपये मिळत होते. या पैशातून कुटुंबाचा उदरनिर्वाह करणे त्यांच्यासाठी कठीण होते. अशा परिस्थितीत जर काही चांगली गोष्ट असेल तर ती म्हणजे कुलदीप लहानपणापासूनच प्रत्येक वर्गात अभ्यासात पुढे राहिले.
वडिलांनी कर्ज घेवून मुलाची शाळेची फी भरली (Career Success Story)
सूर्यकांत यांची परिस्थिती हालाखीची होती पण सूर्यकांत यांनी चारपैकी एकाही मुलाला शिक्षणापासून वंचित ठेवले नाही. गरज पडली तर मुलांची फी भरण्यासाठी ते युनिव्हर्सिटीतील मित्रांकडून पैसे उधार घेत असे. शेखपूर गावात राहणारा कुलदीप, संदीप, प्रदीप आणि स्वाती या इतर भावंडांसह आयुष्यातील या आव्हानांना तोंड देत पुढे जात होते. लखनौच्या बछरावन येथील गांधी कॉलेजमधून इंटरमिजिएट केल्यानंतर कुलदीप यांनी अलाहाबाद विद्यापीठात प्रवेश घेतला. इथून ग्रॅज्युएशन आणि पोस्ट ग्रॅज्युएशन पूर्ण केल्यानंतर कुलदीप समोर यूपीएससी (UPSC) भेदण्याचे टार्गेट होते.
कोचिंगशिवाय सुरू केली UPSC ची तयारी
कुलदीप यांना यूपीएससीसाठी कोणत्याही कोचिंग सेंटरमध्ये प्रवेश घेता येईल अशी त्यांची घरची परिस्थिती नसल्याने त्याने सेल्फ स्टडी करून तयारी करण्याचा निर्णय घेतला. त्यांनी त्यांचे मित्र आणि माजी यूपीएससी उमेदवारांकडून तयारीसाठी पुस्तकेही घेतली. यानंतर कुलदीप दिल्लीतआले आणि मुखर्जी नगर परिसरात 10 बाय 10 स्क्वेअर फूट भाड्याच्या खोलीत राहून अभ्यास करू लागले. त्यावेळी लखनऊमध्ये त्यांच्या वडिलांचा पगार होता फक्त 6000 रुपये, त्यातून ते दरमहा 2500 रुपये कुलदीपच्या खर्चासाठी पाठवत असत.
सलग दोनवेळा आलं अपयश
कुलदीपकडे लॅपटॉप नव्हता, त्यामुळे त्याला इंटरनेटही वापरता येत नव्हते. इतक्या मर्यादित साधनांमध्ये त्यांनी 2013 मध्ये पहिल्यांदा UPSC परीक्षा दिली. दुर्दैवाने ते प्रीलिम परीक्षेतच नापास (Career Success Story) झाले. या अपयशाने कुलदीपला ब्रेक लावला.निराशेने त्याला भरून काढले. त्यांनी कुटुंबातील सदस्यांशी संवादही कमी केला. अशा स्थितीत वडिलांनी त्यांना बोलावून पुन्हा एकदा परीक्षा देण्यासाठी तयार केले. यावेळी कुलदीप मुख्य परीक्षेपर्यंत पोहोचले पण त्यापलीकडे त्यांना मजल मारता आली नाही.
तिसऱ्या प्रयत्नात संपूर्ण भारतात मिळवला 242 वा क्रमांक
सलग दोन अपयशांमुळे कुलदीप चिंताग्रस्त झाले होते. घरच्यांनाही आता पुढे काय होणार असा प्रश्न पडू लागला. काही लोकांनी कुलदीपला दुसरा पर्याय शोधण्याचा सल्लाही दिला. पण का माहीत नाही, कुलदीपला वाटले की यावेळी तो आपले लक्ष्य गाठेल. त्यांनी पुन्हा तयारी केली, आपली अभ्यासाची रणनीती बदलली आणि 2015 मध्ये तिसऱ्यांदा UPSC परीक्षा दिली. यावेळी चित्र बदलले. निकाल लागला तेव्हा गुणवत्ता यादीत कुलदीप द्विवेदीच्या नावापुढे AIR- 242 असे ठळक अक्षरात लिहिले होते. त्याच्या रँकच्या आधारावर कुलदीपला आयआरएस (IRS) कॅडर देण्यात आले.
अधिक माहितीसाठी पहा – https://careernama.com
